Crítica

El empeza por aí honestamente, polos rochos, polos sotos; así coma un cadrado ou un rectángulo están abertos ao baleiro do horizonte e nos enmudecen para comezar unha historia.
Podemos pensar que están fóra do tempo e navegar co primeiro Celso Dourado (Benquerencia, 1959) da mesma maneira que o pintor decide soñarse. Cando soñamos non hai un antes ou ou un despois, a xeometría é un pacto para que ti, a persoa que miras as imaxes do esgazamento, dea comprendido.
Precisamente isto: nas augas do subconsciente –por máis que evoquen convención de ruptura coas donas de Port Lligat e a banda deseñada máis onírica ao fondo– Celso Dourado decide apropiarse da dor e torcela ata que só quede beleza. Un páramo de rostros, de olladas, cordaxes, grampas nas que o trazo estuda unha e outra vez o espello interior para conxurar a creba da historia.
Andar ás crebas. En cada descenso ao turbillón de imaxes o artesán volta máis sabedor e trae ao lombo materiais que conforman o virtuosismo futuro. Hoxe detédesvos ante o creador Celso Dourado, o artista –a el non lle presta o termo– que saíu hai anos vitorioso dun inimaxinable combate contra os límites: ao Celso neno rebentáronlle as mans e aínda así quixo decidir, termar da vida, ser libre: pintaría. El sería pintor.
A pintura de Celso Dourado posúe todos os ingredientes dunha historia verdadeiramente épica. É o relato de quen se enfronta á adversidade (e ao abrasamento da intelixencia que tentaron nel –cómpre dicir que o éxito foi nulo– os trebellos horrorosos da pedagoxía nacionalcatólica) cun programa tan tenaz que a penas pode explicarse desde a rebelión. Somos humanos, rebelámonos.
As mans alónganse coma un espírito, encalecen, rompen en secuencias (Tanguy espreita detrás, Kahlo espreita a noite boca arriba, espreitan Durero, os paradoxos de Escher e Juan Puchades, que sempre sinalou no debuxo a primeira lección onde calquera técnica está obrigada a comparecer) e as faces da melancolía esvaecen. Os ermos do cadro.
As marxes comezaran sendo só tal, ermos, referencia, un marco preciso para gañar profundidade. Gañar tempo e gañar profundidade son a mesma cousa. No segundo Celso Dourado as paisaxes, o que foran apuntamentos levemente oceánicos, puntos de fuga, vanse abstraendo, conquistan rigorosamente o protagonismo que antes correspondera á figuración ata desembocaren nun pintor contemporáneo e seguro de si. Arribou á costa. O traballo resultou longo; cumpriulle experimentar a textura, combinar elementos inesperados, errar, poñer ao clareo as táboas, sometelas a escrutinio. Vernices, soprete, moi rara vez óleo, madeiras sabiamente iluminadas que agachan, se un se aproxima, a ciencia do detalle servindo con eficacia de ourives a transgresión do plano. Entón acompaña a Tàpies na viaxe por aquela poética que comezara interrompendo e deconstruíndo o corpo para chegar á reivindicación dos obxectos seica pobres, e o pintor púe neles, engástaos, fai liñas con area case invisible –A Mariña está dentro–, apaga o cromatismo elegantemente e fai robusto o conxunto, poñamos, ancorando minúsculas doas de cristal moído na disciplina da terra. Ritmo e solidez que dialogan xa coa forma do tríptico suxiren que Celso Dourado precisará, en adiante, máis espazo para nos seguir narrando.
Entrades na sala onde ides asistir a unha aventura de cadencia longa, a unha pasmosa determinación estética que nunca se comprace mirando atrás. Alí onde rebelión e beleza conflúen, cando Celso Dourado decide loitar pola pintura, ser ceibe, non só regala o pracer -ás veces desacougante- de pararnos ante os seus cadros, senón que desvela un segredo: a obra modela tamén o creador.

Xabier Cordal